Συμπληρώματα Διατροφής

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ: ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΡΓΟΓΟΝΑ; ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΛΗΨΗΣ – ΚΙΝΔΥΝΟΙ Βασίλης Μούγιος Αναπληρωτής καθηγητής βιοχημείας της άσκησης ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ

Δεκάδες συμπληρωμάτων διατροφής που κυκλοφορούν στο εμπόριο απευθύνονται και σε αθλητές ή αποκλειστικά σε αθλητές, συνοδευόμενα από ισχυρισμούς ότι αυξάνουν την αθλητική απόδοση (ότι έχουν, όπως λέμε, εργογόνο δράση). Η πλειονότητα αυτών των ισχυρισμών δεν υποστηρίζεται από επιστημονικά δεδομένα. Η ευρεία χρήση συμπληρωμάτων διατροφής στο χώρο του αθλητισμού οφείλεται κυρίως στην ανεπαρκή ενημέρωση αθλητών, προπονητών και άλλων ατόμων που είναι υπεύθυνα για την επιστημονική υποστήριξη των αθλητών, καθώς και στην επιθυμία να εκμεταλλευθεί ο αθλητής ακόμη κι την ελάχιστη πιθανότητα να ωφεληθεί από τα συμπληρώματα διατροφής.

Εκείνα που έχουν επιστημονικά αποδεδειγμένη εργογόνο δράση ανέρχονται σε μονοψήφιο αριθμό και περιλαμβάνουν: (α) τα διαλύματα υδατανθράκων, που αυξάνουν την αντοχή λαμβανόμενα κατά την διάρκεια της άσκησης, (β) την κρεατίνη, που αυξάνει την άλιπη σωματική μάζα και τη δύναμη μετά από πρόσληψη τουλάχιστον 60 γραμμαρίων σε διάστημα λίγων ημερών, (γ) τη σόδα (ή διττανθρακικό νάτριο ή όξινο ανθρακικό νάτριο), που αυξάνει την απόδοση σε αγωνίσματα που διαρκούν 1-4 λεπτά, αν ληφθεί περίπου μια ώρα πριν, και (δ) την καφεΐνη, που αυξάνει την αντοχή λαμβανομένη από μια ώρα πριν μέχρι και κατά την διάρκεια της άσκησης. Τα παραπάνω εργογόνα βοηθήματα είναι γενικώς ασφαλή. Ιδιαίτερα για την κρεατίνη, δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες ανεπιθύμητες ενέργειες από τη λήψη της, παρά τα όσα κατά καιρούς ακούγονται. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις ότι η λήψη συμπληρώματος καρνιτίνης (μια δημοφιλής πρακτική) αυξάνει την αντοχή ή μειώνει το σωματικό λίπος. Αντίθετα, ενδείξεις μείωσης του σωματικού λίπους υπάρχουν για τη γαλλική επιγαλλοκατεχίνη, ένα συστατικό του πράσινου τσαγιού.

Δεν υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών ή ανόργανων συστατικών αυξάνει την απόδοση αθλητών που δεν παρουσιάζουν ανεπάρκεια σε κάποιο από αυτά τα θρεπτικά συστατικά. Αντίθετα, η υπερβολική πρόσληψη ορισμένων βιταμινών και ανόργανων συστατικών περικλείει κινδύνους για την υγεία. Σχετικά με τα συμπληρώματα πρωτεϊνών και αμινοξέων, η λήψη μέτριων ποσοτήτων (20-40 γραμμάρια) γύρω από την προπόνηση δύναμης (λίγο πριν, στα διαλείμματα ή λίγο μετά) μπορεί να αυξήσει την άλιπη σωματική μάζα και τη δύναμη. Αντίθετα, δεν φαίνεται να περικλείουν εργογόνους ιδιότητες τα συμπληρώματα μεμονωμένων αμινοξέων, όπως εκείνων με διακλαδισμένη πλευρική αλυσίδα (που υποτίθεται ότι αυξάνουν την αντοχή), της λυσίνης, αργινίνης ή ορνιθίνης (που υποτίθεται ότι αυξάνουν την έκκριση αυξητικής ορμόνης) ή της γλουταμίνης (που υποτίθεται ότι βελτιώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος).

Δεν υπάρχουν επίσης ενδείξεις εργογόνου δράσης για τα διάφορα αντιοξιδωτικά συμπληρώματα, ούτε για μια πληθώρα άλλων συμπληρωμάτων με ασυνήθιστα και εξωτικά ονόματα, που κατακλύζουν την αγορά προϊόντων αθλητικής διατροφής. Οι αθλητές θα πρέπει να θυμούνται ότι τα συμπληρώματα είναι … συμπληρώματα. Δηλαδή, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη σωστή διατροφή, αλλά μόνο να προσφέρουν μερικά πρόσθετα συστατικά, όπως αυτά που περιγράφτηκαν παραπάνω. Η λελογισμένη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής προφυλάσσει τους αθλητές από άσκοπα έξοδα, προστατεύει την υγεία τους και μειώνει την πιθανότητα καταφυγής σε παράνομα και επικίνδυνα σκευάσματα λόγω της απογοήτευσης από τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής που δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα ή διαφημιζόμενα οφέλη.